Gemeente Rotterdam - Gesprekskaarten voor hulpverleners
Alle cases

Gemeente Rotterdam - Gesprekskaarten voor hulpverleners

Huiselijk geweld is een moeilijk onderwerp om over te praten. Maar wat als er ook nog een taalachterstand of verstandelijke beperking bij komt kijken? Voor de Gemeente Rotterdam ontwikkelden we een visuele kaartenset.

Wijkteammedewerkers in Rotterdam komen in aanraking met allerlei ingewikkelde problematiek. Absolute zorgvuldigheid is daarbij essentieel, helemaal bij gevoelige onderwerpen als huiselijk en seksueel geweld. Maar hoe voer je gesprekken met iemand de taal niet goed genoeg beheerst of cognitief niet sterk genoeg is? Bij sommige doelgroepen is een verbale intake niet toereikend en is er een speciale benadering nodig.

Cocky Ruitenberg, expert huiselijk geweld bij de Gemeente Rotterdam, klopte bij Flatland aan met een hele duidelijk vraag: kunnen jullie een kaartenset ontwerpen? Want als iemand kan wijzen of knikken, ben je al een eind.

Met kaarten op tafel kan iemand aanwijzen wat er thuis gebeurt.
Met kaarten op tafel kan iemand aanwijzen wat er thuis gebeurt.

Herkenning in een tekening

De gemeente wilde de gesprekskaarten ontwikkelen voor hulpverleners, omdat er soms cliënten zijn die niet goed kunnen aangeven of en welke vorm van mishandeling er bij hun thuis plaatsvindt. Dat speelt bij hele jonge kinderen, of mensen met een licht verstandelijke of verbale beperking. Bij deze verdrietige situaties is het essentieel dat je als hulpverlener zorgvuldig handelt en absoluut zeker weet wat er aan de hand is.

Een hulpverlener kan bij de vraag: “Is het wel eens voorgekomen dat …. ?”, deze kaarten neerleggen. De bedoeling van de gesprekskaarten is om heel duidelijk – en soms best expliciet – te zijn. Het is namelijk belangrijk dat iemand zijn eigen specifieke situatie kan herkennen in een tekening. Want als je al je hele leven in zo’n situatie leeft, en dat het enige is wat je kent, weet je niet altijd wat normaal is.

Tijdens de eerste sessie schetsten we alle situaties uit.
Tijdens de eerste sessie schetsten we alle situaties uit.

Moeilijke onderwerpen bespreekbaar

Het is soms makkelijker om naar een afbeelding te wijzen dan om een gewelddadige gebeurtenis onder woorden te brengen. De kaarten kunnen hierbij helpen. Oorspronkelijk werden de kaarten ontwikkeld als ondersteuning bij het bespreken van huiselijk geweld met mensen met een beperking, want werken met beeldmateriaal heeft bij die groep een grote meerwaarde. Maar de kaarten kunnen ook ingezet worden bij mensen die het lastig vinden om zaken te verwoorden, of bij anderstaligen.

De gesprekskaarten zijn 57 afbeeldingen van vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit komt voor in alle lagen van de bevolking en in alle culturen. Daarom is gekozen om dieren af te beelden zodat er geen verwijzingen zijn naar stand, rang en/of cultuur. Het gaat bij de kaarten vooral om de handeling die wordt afgebeeld.

Verschillende type schetsen.
Verschillende type schetsen.

Helder en duidelijk, maar niet té specifiek

Zo’n kaartenset is niet nieuw: er bestaan al kaarten met mensfiguren. Maar een afbeelding van mensen is veel explicieter en kan daarom verkeerd worden begrepen. Iemand herkent bijvoorbeeld zijn eigen situatie niet, bijvoorbeeld omdat de afgebeelde persoon er heel anders uitziet dan thuis. Om die reden wilden we gender, lengte- en huidskleur vermijden, maar tegelijkertijd wel overduidelijk zijn over de situaties en handelingen. Het gaat er immers om om moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken.

In drie sessies hebben we in co-creatie de kaarten ontwikkeld. Tijdens de eerste sessie hebben we de opdracht uitgekristalliseerd, maakten we het eerste concept en kwamen we op het idee van de dieren. We hebben alle situaties geschetst en categorieën gemaakt in fysiek, seksueel en emotioneel geweld. De tweede en derde sessie waren voor uitwerking en validatie. En om de kaarten voor iedereen beschikbaar te maken, zijn ze online te vinden en voor eigen gebruik te downloaden.

Alle 57 kaarten zijn ook online te vinden en te downloaden.
Alle 57 kaarten zijn ook online te vinden en te downloaden.

Gesprekskaarten in gebruik

De gemeente is blij met het resultaat. Medewerkers van de wijkteams, jeugdhulp en Veilig Thuis gebruiken de kaarten (gelukkig) niet dagelijks, maar ze hebben al meerdere keren hun kracht bewezen. En in het wijkteam vindt men het extra handig dat het een handzaam pakje is, dat je makkelijk in je tas kan stoppen. De kaarten worden zeer positief ontvangen.

Tekenen en visueel denken heeft veel toegevoegde waarde voor hulpverleners. Dit was het begin van een prettige samenwerking, waarbij we meer visuele tools voor de wijkteams en hulpverleners in de gemeente ontwikkelden.

Omdat de kaarten schokkende inhoud kunnen bevatten, zijn ze afgeschermd met gebruikersnaam 'gemeenterotterdam' en wachtwoord 'stopgeweld'

Aanzet voor langere samenwerking

Deze kaartenset is onderdeel van een bredere samenwerking tussen Flatland en Gemeente Rotterdam rondom hulpverlening. Dit project werd vervolgd met meer projecten: we worden vaak betrokken bij professionaliseringstrajecten van wijkteams. Zo ontwikkelden we samen een visueel handboek over huiselijk geweld. De inhoud van dit handboek ondersteunen we met animaties om complexere thema’s uit te leggen, denk aan onderwerpen als systeemtheoretisch werken, overdrachtsrollen en veilige relaties.

Naast concrete tools hielpen we de wijkteams van Rotterdam ook met het scherp krijgen van hun werkwijze. De gesprekskaarten wijken daarmee af van onze andere dienstverlening, want dit is een heel tastbaar middel voor hulpverleners om in de praktijk te gebruiken. En misschien juist daarom een éxtra waardevol Flatland-project.

De creativiteit, intelligentie, professionaliteit en het geduld van Flatland is super om mee te werken. Zij maken alles wat ik kan bedenken, beter.

Cocky Ruitenberg expert huiselijk geweld bij Gemeente Rotterdam

Tekenen voor maatschappelijke impact

Visual consultant Vera is trots op het project: “Ook al was het soms confronterend om in deze materie te duiken, we hebben iets heel tastbaars gemaakt wat écht iets kan bijdragen aan iemands leven. Dat ik mijn tekenskills kan toepassen in zo’n waardevol doel, maakt dit een droomopdracht.”

Contact

Vera Buitenhuis - van Groos

Meer weten over dit project of verder praten over een visuele tool voor jullie vraagstuk? Neem contact op met Vera, zij vertelt je er graag over.

Mail Vera
Vera Buitenhuis - van Groos

Andere Flatland Cases

St. Antonius - Patiënten informeren met animaties
Change

St. Antonius - Patiënten informeren met animaties

Hoe bereid je patiënten beter voor op een ziekenhuisopname? Samen met ziekenhuis St. Antonius ontwikkelden we een innovatieve communicatiestrategie.

Lees meer
Schuldhulpverlening - visuele tools
Innovatie

Schuldhulpverlening - visuele tools

Hoe gebruiken we visueel denken om schuldhulpverlening toegankelijker te maken? Visuele gesprekstools zorgen voor overzicht en grip!

Lees meer
Curium Pharma - Begrip ontwerpen voor een complexe keten
Innovatie

Curium Pharma - Begrip ontwerpen voor een complexe keten

Curium Pharma ontwikkelt, produceert en verzendt radiofarmaceutische producten. Wij brachten in kaart hoe alle stappen in de waardeketen lopen.

Lees meer